Het heropenen van de Drachtstervaart zal bij lange na niet zoveel handwerk verschaffen als het graven ervan in 1641. Honderden arbeiders hebben er toen voor gezorgd dat er binnen een jaar gevaren kon worden. Bovendien kon niet volstaan worden met de vaart. In de monding ervan moest een schutsluis komen. Rond dit ‘Buitenstvallaat’ ontstond de gelijknamige buurtschap.
In 1893 is een nieuwe schutsluis gebouwd. Hier overheen ligt een ophaal- of klapbrug voor voetgangers.
De sluiswachterswoning, waarschijnlijk ook van 1893, heeft de voor sluiswachters- en tolgaarderswoningen zo karakteristieke voorsprong. Rechts ervan staat een schuur, met dubbele inrijdeuren en een zolderluik, die mogelijk als schotbalkenloods fungeerde.
Sluis, brug en woning vormen samen met de buurtschap een prachtig, welhaast idyllisch ensemble. En dat niet alleen: het zijn zeldzame overblijfselen uit een tijd dat de Drachtster Compagnonsvaart zo ongeveer de levensader van Drachten was